ฮักบ้านเกิด ความสุขอยู่ที่บ้านเรา

การเรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลงตนเองและชุมชน

“ฮักบ้านเกิด ความสุขอยู่ที่บ้านเรา” คือชื่อคอนเซ็ปต์และเป็นชื่อเดียวกันกับชุดโครงการ ที่มุ่งเน้นให้เยาวชนในหมู่บ้านเกิดความรัก หวงแหนกับพื้นถิ่นของตน แนวคิดนี้ส่วนหนึ่งถูกก่อร่างสร้างตัวมาจากลูกหลานที่มีเลือดเนื้อเชื้อไขเป็นชาวอีสาน ด้วยความที่อยากเห็นเด็กและเยาวชนในหมู่บ้าน เติบโตขึ้นอย่างมีรากเหง้า ไม่ลืมกำพืดของตนเอง ดังนั้น แนวคิดนี้จึงถูกแผ่กระจายให้กับใครก็ตามที่ใฝ่ฝันอยากเห็นชุมชนเติบโตพร้อมๆกับการพัฒนาเด็กและเยาวชนในหมู่บ้าน เพื่อให้พวกเขามีภูมิคุ้มกันและในอนาคตจะกลายเป็นกำลังหลักในการพัฒนาชุมชนที่พวกเขาเกิด ให้กลายเป็นพื้นถิ่นที่น่าอยู่ที่สุดตามที่ทุกคนปรารถนา

ตั้ม หรือ ธรภัทร แสงหิรัญ หัวหน้าชุดโครงการฮักบ้านเกิด ความสุขอยู่ที่บ้านเรา คือคนรุ่นใหม่ที่มีเลือดเนื้อเชื้อไขเป็นชาวอีสาน แม่เป็นชาวสกลนครส่วนพ่อนั้นเป็นชาวจังหวัดพระนครศรีอยุธยา “ช่วงที่เรียนจบใหม่ๆ ผมทำงานที่กรุงเทพฯ และช่วงวันหยุดมักจะกลับมาบ้านที่สกลนคร ทุกครั้งที่กลับมาบ้านมันจะมีความสุขมาก เราจะทำอะไรก็ได้ ไม่ว่าจะไปนาปลูกผักกับแม่ ไปขุดปูกับยาย เราเห็นวิถีชาวบ้านรู้สึกมันมีความสุขจัง หลังจากนั้นไม่นานก็เลยลาออกจากงานมาอยู่บ้าน และเริ่มทำงานกิจกรรมในหมู่บ้านตั้งแต่ช่วงนั้น” ตั้มเล่าย้อนหลังถึงจุดเปลี่ยนในช่วงปี 2556 ที่เขาตัดสินใจลาออกจากงานราชการและกลับมาปักหลักอยู่บ้านที่ตำบลโพนแพง อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร พร้อมเริ่มทำงานเยาวชนในชุมชนอย่างจริงจัง โดยอาศัยทุนเดิมที่เป็นนักกิจกรรมในรั้วมหาวิทยาลัย และต่อมาได้พัฒนาแนวคิดจนกลายมาเป็นชุดโครงการฮักบ้านเกิดความสุขอยู่ที่บ้านเรา

“การเรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลงตนเองและชุมชน” คือคอนเซ็ปต์ย่อยที่ต่อมาจากชื่อโครงการใหญ่ นี่คือแนวคิดของคณะทำงานที่เป็นคนหนุ่มสาว พวกเขาเชื่อว่าการเรียนรู้และลงมือทำอย่างมีขั้นตอน จะสามารถสร้างความเปลี่ยนแปลง โดยเริ่มจากตนเองก็คือเยาวชนในแต่ละพื้นที่ และมีห้องเรียนใหญ่เป็นชุมชนแต่ละแห่งที่มีทั้งทุนทางทรัพยากรไม่ว่าจะเป็น ดิน น้ำ ป่า และทุนมนุษย์ที่มีทั้งผู้เฒ่าผู้แก่และปราชญ์ชาวบ้านผู้มีองค์ความรู้ในด้านต่างๆ รวมถึงประเพณีวัฒนธรรมในแต่ละแห่งที่มีความเชื่อมโยงผูกพันกันอย่างแยกไม่ออก นี่คือสิ่งที่เยาวชนผู้เข้าร่วมโครงการนี้จะได้เรียนรู้ไปพร้อมๆกัน และในที่สุดทุกคนก็จะเติบโตอย่างมีศักยภาพกลายเป็นบุคลากรสำคัญในการขับเคลื่อนหมู่บ้านต่อไป

โครงการฮักบ้านเกิด ความสุขอยู่ที่บ้านเรา เป็นชุดโครงการที่มีโครงการย่อยในอีกหลายหมู่บ้านในเขตพื้นที่ภาคอีสาน ที่ผ่านมาได้ดำเนินการทั้งหมดกว่า 60 โครงการ ในทุกจังหวัดของพื้นที่ภาคอีสานและรวมถึงพื้นที่บางส่วนในเขตภาคเหนือตอนบน โดยได้รับทุนสนับสนุนจากสำนักสร้างสรรค์โอกาสและนวัตกรรม สสส. มีรูปแบบการดำเนินงานคือให้เยาวชนในแต่ละพื้นที่ซึ่งล้วนแต่เป็นลูกหลานชาวบ้าน ได้รวมกลุ่มกันทำกิจกรรมอะไรก็ได้ตามที่ใจปรารถนาที่มีความเชื่อมโยงกับท้องถิ่นที่ตนอยู่ เช่น กิจกรรมปลูกป่า การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ การเป็นมัคคุเทศก์น้อย การรวมกลุ่มอาชีพ หรืออะไรก็แล้วแต่ที่จะนำไปสู่การพัฒนาศักยภาพในตัวเยาวชนและเชื่อมโยงกับการเรียนรู้ของดีที่มีอยู่ในชุมชน ซึ่งถ้านับระยะเวลาการดำเนินงานโครงการปีนี้ก็เข้าสู่ปีที่ 3 นั่นหมายถึงความต่อเนื่องของงานที่คนทำงานไม่ได้สักแต่ทำให้เสร็จกิจกรรม หากแต่มุ่งหวังที่จะสร้างคนรุ่นใหม่ให้กลายเป็นกำลังหลักในสังคมที่มีการยกระดับการทำงานขึ้นเรื่อยๆโดยอาศัยบทเรียนจากปีก่อนๆมาปรับใช้ ซึ่งคณะทำงานเชื่อว่าสิ่งนี้เองจะนำไปสู่การสร้างสรรค์สิ่งดีๆไปในตัวเยาวชน เพราะแค่การเปิดพื้นที่ให้เยาวชนได้ออกแบบกิจกรรมอย่างไร้กรอบก็ถือว่าเป็นเรื่องที่วิเศษมากแล้ว และยิ่งมีปราชญ์ผู้รู้ในแต่ละชุมชนมาให้ความสำคัญและทำงานไปพร้อมๆกัน อีกทั้งมีกระบวนการทำงานที่มีทั้งหลักสูตรการพัฒนาศักยภาพและการถอดบทเรียนเป็นระยะ ก็ยิ่งเป็นการรังสรรค์ชุมชนให้น่าอยู่มากขึ้นไปอีก

“โอกาสของการเรียนรู้มีอยู่มากมายรอบตัวที่จะทำให้เกิดคำว่าประสบการณ์อันเกิดจากการลงมือทำ ทดลองและเรียนรู้จากผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น จะถูกหรือผิดก็ต้องลองดูและถ้าผิดทุกคนจะมีวิธีการแก้ปัญหาอย่างไรหรือมีรูปแบบอื่นๆในการทำงานหรือไม่ เพื่อค้นหาคำตอบในสิ่งนั้น เหล่านี้เราคิดว่าจะนำไปสู่ความยั่งยืนทั้งในแง่การพัฒนาคนรุ่นใหม่และการสร้างชุมชนให้เข้มแข็งไปพร้อมกัน” คือคำพูดของ ตั้ม หัวหน้าชุดโครงการที่ถือเป็นคนหนุ่มรุ่นใหม่ ที่วันนี้ได้ลุกขึ้นมาทำหน้าที่นี้อย่างสง่างาม ทวนกระแสสังคมที่หลายคนกำลังวิ่งตามทรัพย์สินและอำนาจ แต่เขาและเพื่อนร่วมงานคิดว่าความสุขที่แท้จริงนั้นเกิดจากการได้ทำงานเพื่อบ้านเกิด อันเกิดจากความ “ฮัก” ในพื้นถิ่นที่ทุกคนมี